شرح خدمات طرح جامع ناحیه (قرارداد تیپ شماره 19)

شرح خدمات طرح جامع ناحیه یا همان قرارداد تیپ شماره 19 در سال 1376 توسط دفتر امور فنی و تدوین معیارهای معاونت امور فنی سازمان برنامه و بودجه تهیه شد.

ناحیه عبارت است از حداقل یک یا چند شهرستان که از نظر ویژگی‌های طبیعی و جغرافیایی همگون بوده (قابل تمیز از نقاط دیگر) و از نظر اقتصادی، اجتماعی و کالبدی، دارای ارتباطات فعال متقابل باشند. طرح جامع ناحیه با شناخت چگونگی استقرار عوامل زیستی (انسان، فضا و فعالیت) و با توجه به گرایش‌ها، روند رشد و توسعه، اولویت‌ها و امکانات و محدودیت‌ها، نسبت به تدوین سیاست‌ها و ارائه راهبردها اقدام می‌نماید. طرح توسعه و عمران (جامع) ناحیه به هدایت و کنترل توسعه و استقرار مطلوب مراکز فعالیت (مسکونی و غیرمسکونی)، مناطق حفاظتی و همچنین توزیع متناسب خدمات برای ساکنین شهرها و روستاها خواهد پرداخت.

فهرست شرح خدمات طرح جامع ناحیه :

قسمت اول: شناخت وضع موجود

این مطالعات شامل شناخت کلیه ویژگی‌ها، امکانات، منابع و استعدادها، برنامه‌ها و طرح‌های مصوب و در دست تهیه خواهد بود.

1- مطالعات وضع موجود

1-1- منطقه

این بررسی‌ها صرفاً به‌خاطر روشن ساختن موقعیت و نقش ناحیه (یک یا چند شهرستان) در منطقه، با توجه به مطالعات و طرح‌های آمایشی، کالبدی ملی، منطقه‌ای و سایر طرح‌ها و برنامه‌های فرادست اعم از بخشی یا منطقه‌ای انجام می‌شود.

1-1-1- ویژگی‌های عمده جغرافیایی و اقلیمی

1-1-2- ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی و تاریخی

1-1-3- مطالعه و بررسی نظام استقرار مراکز جمعیتی

1-1-4- وضعیت ارتباطات و تأسیسات و تجهیزات زیربنایی

1-1-5- وضعیت اقتصادی منطقه و نقش ناحیه در آن

1-1-6- گردآوری برنامه‌های بخشی و منطقه‌ای

1-1-7- شناخت خطوط تقسیمات کشوری و موقعیت ناحیه مورد مطالعه

1-1-8- جمع‌آوری اطلاعات موجود در زمینه پتانسیل‌های آبی منطقه، مصارف فعلی، امکانات توسعه بهره‌برداری براساس اطلاعات سازمان‌های ذیربط

1-2- ناحیه

1-2-1- بررسی ویژگی‌های جغرافیایی و اقلیمی
1-2-1-1- موقعیت جغرافیایی (عوامل طبیعی، عوارض زمین، وضع توپوگرافی شیب‌های اصلی موثر در طرح و منطقه‌بندی آنها در سطح ناحیه و همچنین سایر عوامل جغرافیایی موثر در طرح)
1-2-1-2- مسائل کلی زمین‌شناسی (جنس خاک، زلزله، آب‌های زیرزمینی و غیره)
1-2-1-3- مسائل هواشناسی (حرارت، رطوبت، باد و غیره)
1-2-1-4- سیستم حرکت آب‌های سطحی و موقعیت مسیل‌ها در ناحیه

1-2-2- بررسی منابع طبیعی و کشاورزی
1-2-2-1- وضعیت حیات گیاهی و جانوری
1-2-2-2- نواحی باارزش و با حفاظت شده زیست‌محیطی و مناظر طبیعی
1-2-2-3- منابع تأمین‌کننده آب و ظرفیت‌های آبی
1-2-2-4- وضعیت اراضی از نظر کشاورزی و غیره
1-2-2-5- وضعیت معادن
1-2-2-6- معضلات حاد زیست‌محیطی
1-2-2-7- وضعیت دام (تعداد، انواع و سیستم‌های دامداری، براساس اطلاعات موجود)

1-2-3- بررسی نحوه استقرار مراکز جمعیتی (شهری، روستایی، عشایری)

1-2-4- بررسی وضعیت چگونگی پراکنش تأسیسات و تجهیزات زیربنایی
1-2-4-1- شبکه و تأسیسات عبور و مرور و سیستم‌های حمل‌ونقل
1-2-4-2- تأسیسات تأمین و انتقال آب
1-2-4-3- تأسیسات تأمین و انتقال انرژی شامل برق، نفت، گاز
1-2-4-4- تأسیسات مخابرات
1-2-4-5- تجهیزات شامل پست، صدا و سیما، پالایشگاه‌ها، انبارهای عمومی، کشتارگاه‌ها و تأسیسات عمده دفع فاضلاب و زباله صنعتی و غیره و سایر تجهیزات با عملکرد ناحیه‌ای

1-2-5- بررسی نظام ارائه خدمات اجتماعی و رفاعی شامل خدمات بهداشتی و درمانی، آموزشی، فرهنگی تفریحی، جهانگردی، ورزشی و غیره

1-2-6- بررسی موقعیت و ویژگی‌های مناطق و محوطه‌های باستانی و حفاظت شده میراث فرهنگی با کسب اطلاعات و نظر سازمان میراث فرهنگی

1-2-7- شناخت کاربری اراضی ناحیه (انعکاس موقعیت و حرایم کاربری‌های نظامی، منوط به ارائه اطلاعات توسط ارگان‌های ذیربط می‌باشد).

1-2-8- بررسی ویژگی‌های فرهنگی اجتماعی
1-2-8-1- تشخیص ساختار قومی و فرهنگی
1-2-8-2- بررسی ویژگی‌های جمعیتی به تفکیک جمعیت شهری، روستایی و عشیرتی، میزان رشد و وضع کلی مهاجرت
1-2-8-3- بررسی ویژگی‌های اجتماعی شامل توزیع و گروه‌بندی اجتماعی در سطح ناحیه به تفکیک فضاهای شهری روستایی و عشیرتی

1-2-9- ویژگی‌های اقتصادی
1-2-9-1- بررسی وضعیت نیروی انسانی
1-2-9-2- بررسی وضعیت بخش‌های مختلف اقتصادی شامل کشاورزی، صنعت و خدمات (ارزش افزودنه، سرمایه‌گذاری و سایر بررسی‌های لازم)
1-2-9-3- بررسی استعدادها، امکانات بالقوه و قطب‌های جاذب اقتصادی

1-2-10- بررسی ساختار اداری و سیاسی ناحیه

1-2-11- اخذ برنامه‌های عمران ملی و یا منطقه‌ای در زمینه رشد و توسعه، نحوه استقرار مراکز جمعیتی و همچنین برنامه‌های بخشی – منطقه‌ای – عمرانی (تأسیسات و تجهیزات زیربنایی و روبنایی و خدمات رفاهی) و تولیدی (صنعت، کشاورزی و غیره) همراه با مشخص نمودن اعتبارات و امکانات ملی و فنی مربوط به هر بخش

2- تجزیه و تحلیل و استنتاج از بررسی‌ها

طبقه‌بندی تجزیه و تحلیل، جمع‌بندی و نتیجه‌گیری از مطالعات، آمار و اطلاعات به دست آمده و بررسی‌های انجام شده درباره وضع موجود منطقه و ناحیه و تشخیص روند تحولات به منظور دستیابی به نتایج زیر:

2-1- تحلیل ویژگی‌های جغرافیایی

2-1-1- تشخیص مناطق حساس و آسیب‌پذیر به لحاظ عوامل طبیعی
2-1-2- تحلیل قابلیت زمین با توجه به نوع و کاربری آن
2-1-3- تحلیل ویژگی‌های جغرافیایی در رابطه با استقرار جمعیت، جوامع و فعالیت
2-1-4- تشخیص نواحی مستعد استقرار جمعیت، جوامع و فعالیت باتوجه به توان‌های محیطی
1-2-5- تعیین نواحی باارزش زیست‌محیطی و منظر طبیعی

2-2- تحلیل ویژگی‌های جمعیتی، اجتماعی و فرهنگی

2-2-1- تحلیل ساختمان تحول و حرکات جمعیت و روند تغییرات آنها
2-2-2- تحلیل ساختار اجتماعی و فرهنگی موثر در نظام اسکان در سطح ناحیه

2-3- تحلیل ویژگی‌های اقتصادی

2-3-1- تحلیل اشتغال به تفکیک نوع فعالیت و روند تحولات آنها
2-3-2- تحلیل عملکرد شاخص‌های عمده اقتصادی در ناحیه و تحولات کلی آن در آینده
2-3-3- تعیین توان‌های بالقوه و تنگناهای عمده موجود در راه توسعه اقتصادی
2-3-4- تحلیل تحولات اقتصادی ناشی از اجرای برنامه‌ها و طرح‌های عمرانی مصوب و پیشنهادی

2-4- تحلیل ویژگی‌های کالبدی – فضایی

2-4-1- تحلیل نحوه توزیع و کارایی خدمات و تأسیسات زیربنایی (براساس پیش‌بینی نیازهای آبی و سایر تأسیسات زیربنایی)
2-4-2- تحلیل و تعیین عناصر کالبدی موثر در استقرار مراکز فعالیتی و جمعیتی
2-4-3- تعیین حوزه‌های هم‌پیوند از نظر خدماتی، تأسیساتی و سایر عوامل موثر
2-4-4- تعیین الگوی نظام اسکان در سطح ناحیه باتوجه به ساختار فضایی موجود و روند تحولات آن

2-5- تنظیم مبانی طرح‌ریزی

2-5-1- اهداف و سیاست‌های کلی طرح‌ریزی
2-5-2- الگوهای مختلف برنامه‌ریزی و طرح‌ریزی
2-5-3- ارزیابی الگوها و انتخاب گزینه مناسب

قسمت دوم: تهیه طرح‌ها و برنامه‌های توسعه و عمران (جامع) ناحیه

1- تهیه طرح‌ها و برنامه‌های توسعه عمران ناحیه

این طرح‌ها و برنامه‌ها به عنوان مبنای تهیه طرح‌های توسعه شهری (جامع و هادی) و هادی روستایی در سطح ناحیه تلقی گردیده و همچنین تهیه نقشه استفاده از اراضی و ضوابط مربوطه در خارج از محدوده قانونی و حریم شهرها و تنظیم برنامه سطح‌بندی جمعیتی و خدماتی در سطح ناحیه به نحوی که به عنوان پایه مطالعات و طراحی بتواند مورد استفاده دستگاه‌های مسئول قرار گیرد، تنظیم می‌گردد.

1-1- منطقه‌بندی کاربری اراضی و تعیین ضوابط و مقررات ساخت و ساز

1-1-1- تهیه نقشه تلفیقی (سنتز) از طریق تطبیق نقشه‌های قابلیت اراضی، استفاده از اراضی، محدودیت استفاده از اراضی و نقاط حساس و آسیب‌پذیر همراه با هریک از نقشه‌های فوق‌الذکر

1-1-2- تهیه نقشه‌های منطقه‌بندی کاربری اراضی و تعیین کاربری‌های مجاز، مشروط و ممنوع در هریک از آنها شامل:
1-1-2-1- اراضی مناسب برای کشاورزی
1-1-2-2- اراضی مناسب برای مرتع‌داری
1-1-2-3- اراضی حفاظتی از نظر محیط زیست، چشم‌اندازهای زیبا، تفریحی، مناطق و آثار تاریخی و مانند آن
1-1-2-4- اراضی حفاظتی از نظر معادن، جنگل‌ها، آبخیزداری و منابع آب و سایر موارد
1-1-2-5- تعیین و انعکاس محدوده حریم طبیعی و مصنوع مانند رودخانه، شبکه انتقال نیرو و آب، راه، آثار تاریخی، مناطق حفاظت شده و سایر حرایمی که در نقشه کاربری اراضی ناحیه قابل نمایش نمی‌باشد.
1-1-2-6- تعیین منطقه‌بندی اراضی مناسب برای ایجاد شهرک‌ها و مراکز عمده صنعتی و تنظیم ضوابط استقرار آنها
1-1-2-7- تعیین موقعیت شهرها شامل شهرهای موجود، روستاهایی که به شهر تبدیل می‌گردند و شهرک‌ها و سایر مراکز سکونتی جدید و جهات اصلی توسعه آن.

1-1-3- تنظیم و تدوین ضوابط و مقررات استفاده از اراضی در کاربری‌های مختلف
توضیح) در مواردی که مقیاس نقشه پایه کوچکتر از یک پنجاه هزارم باشد، لازم است ضوابط دقیق کاربری اراضی ارائه شود.

1-2- سطح‌بندی مراکز جمعیتی و خدماتی

1-2-1- توزیع فضایی و چگونگی استقرار و سلسله مراتب نقاط شهری و روستایی
1-2-2- پیشنهاد حوزه‌های همگن و هم‌پیوند شهری و روستایی
1-2-3- پیشنهاد توسعه شبکه‌ها و مراکز اصلی تأسیسات زیربنایی (راه، آب، برق و گاز)
1-2-4- پیشنهاد توزیع خدمات آموزشی، درمانی، بهداشتی و سایر نیازهای ضروری بسته به عرف و احتیاجات محلی

1-3- تدوین برنامه و مدیریت اجرای طرح‌های پیشنهادی و پیش‌بینی منابع مالی

1-3-1- برآورد کلی اعتبارات لازم برای اجرای طرح و پیشنهادهای ارائه شده، با در نظر گرفتن حدود اعتبارات و امکانات سازمان‌های اجرایی مربوط
1-3-2- تعیین و توجیه اولویت‌های اجرای پیشنهادهای ارائه شده
1-3-3- پیشنهاد مدیریت توسعه ناحیه، سازمان اجرایی و نظارت بر اجرای طرح و تعیین وظایف هریک از نهاد و بخش‌های مختلف در قبال اجرای این طرح

توضیح 1) نقشه‌ها و برنامه‌های سطح‌بندی مراکز جمعیتی و خدماتی به منظور سهولت خدمات‌رسانی ارائه می‌شود و در صورت عدم تطبیق با تقسیمات اداری – سیاسی کشور صرفاً جنبه ارشادی دارد
توضیح 2) مهندس مشاور موظف است با توجه به شرح خدمات بالا مدارک و گزارش‌ها را طبق مفاد بند 3 ماده 2 قرارداد تنظیم و به موقع به کارفرما تحویل نماید. علاوه بر آن باتوجه به مفاد بند 4 ماده 2 مدارک زیر را نیز در یک مجموعه جداگانه در هنگام تحویل مدارک فوق به کارفرما ارائه می‌نماید.