شرح خدمات طرح جامع شهری (قرارداد تیپ شماره 12)

شرح خدمات طرح جامع شهری یا همان قرارداد تهیه طرح‌های توسعه و عمران، حوزه نفود و تفصیلی شهرها (قرارداد تیپ شماره 12) که توسط دفتر فنی معاونت فنی سازمان برنامه و بودجه در سال 1369 تهیه شده است.

شرح خدمات و روش برنامه‌ریزی ارائه شده به نحوی در نظر گرفته شده است که بتواند مورد استفاده نهاد ذی‌صلاح مشاور شهرسازی (اعم از بخش دولتی یا غیردولتی) قرار گیرد. در این فقط قسمت شرح خدمات طرح جامع شهری ارائه شده است و فایل کامل قرارداد طرح جامع و بخش‌های دیگر آن را از PDF پیوست که در انتهای مطلب ارائه شده است می‌توانید دانلود نمایید.

فهرست شرح خدمات طرح جامع شهری :

1- بررسی کل منطقه‌ای

این بررسی‌ها صرفاً به خاطر روشن ساختن موقعیت و نقش شهر در منطقه و تعیین حوزه نفوذ شهر انجام می‌شود:

1-1- مسائل جغرافیایی و اقلیمی منطقه
1-2- اوضاع و احوال فرهنگی، اجتماعی و تاریخی منطقه
1-3- نحوه توزیع جمعیت در منطقه
1-4- وضع ارتباطات در منطقه
1-5- اوضاع اقتصادی منطقه و نقش شهر در آن
1-6- برنامه‌های بخشی – منطقه‌ای و تعیین سهم شهر در برنامه‌های مزبور
1-7- آبادی‌ها و مناطق واقع در حوزه نفوذ مستقیم شهر

2- بررسی حوزه نفوذ

2-1- خصوصیات جغرافیایی و اقلیمی
2-2- منابع طبیعی (جنگل‌ها، مراتع، معادن، منابع آب و غیره)
2-3- تعداد و نحوه استقرار آبادی‌ها
2-4- وضع ارتباطات بین آبادی‌ها و شهر و سیستم حمل‌ونقل موجود
2-5- وضع تأسیسات و تجهیزات زیربنایی، خدمات رفاهی و نحوه توزیع آنها
2-6- موقعیت و خصوصیات مناطق و آثار باستانی
2-7- خصوصیات تاریخی، فرهنگی و اجتماعی
2-8- مشخصات جمعیتی (میزان و نحوه توزیع جمعیت، تفکیک جمعیت شهری و روستایی، میزان رشد و وضع کلی مهاجرت) با استفاده از آمار رسمی و اطلاعات موجود
2-9- خصوصیات اقتصادی (میزان تولید و وضع اشتغال در بخش‌های مختلف اقتصادی، استعدادها و امکانات بالقوه، قطب‌های جاذب اقتصادی و موانع عمده موجود در راه توسعه اقتصادی)
2-10- برنامه‌های عمرانی ملی و یا منطقه‌ای در زمینه رشد و توسعه، نحوه استقرار مراکز جمعیتی و همچنین برنامه‌های بخشی – منطقه‌ای عمرانی (تأسیسات و تجهیزات زیربنایی و روبنایی و خدمات رفاهی) و تولیدی (صنعت، کشاورزی و غیره)، همراه با مشخص نمودن اعتبارات و امکانات مالی و فنی مربوط به هر بخش

3- بررسی و شناخت شهر

3-1- شناخت تاریخچه، علل پیدایش، چگونگی توسعه شهر و روند رشد آن در ادوار گذشته

3-2- خصوصیات جغرافیایی و اقلیمی شهر

3-2-1- موقعیت جغرافیایی شهر و اطراف آن (عوامل طبیعی، عوارض زمینی، وضع توپوگرافی، شیب‌های اصلی موثر در طرح و منطقه‌بندی آنها در سطح شهر و اطراف آن و همچنین سایر عوامل جغرافیایی محدودکننده توسعه شهر)
3-2-2- مسائل کلی زمین‌شناسی (جنس خاک، زلزله، آب‌های زیرزمینی و غیره)
3-2-3- منابع و نحوه تأمین آب شهر براساس اطلاعات موجود
3-2-4- مسائل هواشناسی (حرارت، رطوبت، باد و غیره)
3-2-5- سیستم حرکت آب‌های سطحی (باران)، موقعیت مسیل‌ها در شهر
3-2-6- نحوه دفع آب‌های سطحی (آب باران) در شهر و معایب آن

3-3- خصوصیات جمعیتی و اجتماعی شهر

3-3-1- خصوصیات جمعیتی و ترکیب آن (وضع جمعیت در گذشته و حال، میزان و وضعیت مهاجرت، جنس و گروه‌های سنی، بعد خانوار و غیره) با استفاده از آمار رسمی و اطلاعات موجود
3-3-2- خصوصیات اجتماعی شهر و محلات مختلف آن و چگونگی تأثیر آنها در توسعه کالبدی شهر
3-3-3- تراکم کلی جمعیت در سطح شهر و تغییرات آن در مناطق مختلف، براساس اطلاعات آماری موجود، و در واقع لزوم، از طریق آمارگیری نمونه‌ای در محل

3-4- خصوصیات اقتصادی شهر

3-4-1- اوضاع کلی اقتصادی شهر، میزان تولید و نوع آن در هریک از بخش‌های اقتصادی (صنعت، کشاورزی، تجارت و خدمات)
3-4-2- میزان و نسبت درصد جمعیت فعال در بخش‌های فعال مختلف اقتصادی و میزان و نسبت درصد اشتغال در آن بخش‌ها و میزان و نسبت درصد بیکاری در شهر براساس آمار رسمی و اطلاعات موجود
3-4-3- مسائل مربوط به ارزش زمین، ساختمان‌ها و تغییرات آن در مناطق مختلف شهر و شناخت ضوابط و معیارهایی که در این تغییرات نقش تعیین‌کننده داشته‌اند
3-4-4- هزینه‌های مروبط به مسکن (قیمت تمام شده، وضع خرید و فروش، اجاره و غیره) و امکانات مختلف سرمایه‌گذاری در زمینه مسکن در شهر
3-4-5- برنامه‌های آتی دولت و ارگان‌های محلی در زمینه رشد و توسعه اقتصادی شهر، به تفکیک بخش‌های مختلف (صنعت، کشاورزی، تجارت و خدمات) همراه با تعیین میزان سرمایه‌گذاری لازم در هر بخش

3-5- امکانات مالی، اعتباری، فنی و اداری شهرداری و سایر سازمان‌های موثر در عمران شهر

3-5-1- امکانات ملی و فنی شهرداری و سایر سازمان‌های موثر در عمران شهر
3-5-2- چگونگی رشد درآمدها و اعتبارات شهرداری و سایر سازمان‌های موثر در عمران شهر در گذشته و امکان تغییرات آن در آینده
3-5-3- امکانات تأمین منابع مالی و اعتباری جدید برای رفع کمبودها و نیازهای عمرانی شهر
3-5-4- امکانات و چگونگی مشارکت مردم در فعالیت‌های عمرانی شهر
3-5-5- امکانات و مشکلات جذب، آموزش و سازماندهی نیروی انسانی متخصص در زمینه برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های عمرانی شهر، به منظور تجهیز شهرداری و سایر سازمان‌های مربوط
3-5-6- چگونگی قوانین و مقررات موجود مربوط به عمران شهر، مالکیت اراضی، اختیارات و وظایف شهرداری و سایر سازمان‌های موثر در عمران شهر

3-6- خصوصیات کالبدی شهر

3-6-1- نحوه استفاده از اراضی شهر (برحسب کارکردهای مختلف، باتوجه به بند 6 پیوست شماره 2) و محاسبه سطوح، درصد و سرانه آنها در کل شهر
3-6-2- وضع کمی و کیفی کالبدی و کارکردهای مختلف شهری (آموزشی، بهداشتی، درمانی، مذهبی، ورزشی، فرهنگی، فضای سبز و غیره) و تعیین کمبودها و نیازها در وضع موجود
3-6-3- نحوه توزیع خدمات محله‌ای (آموزشی، بهداشتی، فضای سبز، خرده‌فروشی و غیره) در مناطق مختلف شهر با در نظر گرفتن گنجایش و شعاع کارکرد هریک از خدمات
3-6-4- بافت و سازمان شهری همراه با تعیین محدوده محلات مختلف در شهر و چگونگی روابط آنها با یکدیگر
3-6-5- تراکم کلی ساختمانی مسکونی در مناطق مختلف شهر از طریق بازدیدهای محلی و نمونه‌برداری از ساختمان‌ها
3-6-6- وضعیت کلی ساختمان‌های مسکونی در مناطق مختلف شهر، از نظر نوع مصالح و کیفیت ساختمان (قابل استفاده مرمتی، تخریبی)، تجهیزات و تأسیسات بهداشتی و غیره از طریق بازدیدهای محلی و نمونه‌برداری از ساختمان‌ها
3-6-7- مسائل کمی و کیفی مربوط به وضع مسکن در شهر و محلات مخنلف و کمبودها و مشکلات مربوط به تهیه مسکن در شهر
3-6-8- وضع مالکیت اراضی در شهر با تفکیک نوع مالکیت خصوصی و عمومی (شهرداری، اوقاف، سازمان رسمی و سایر سازمان‌های عمومی)
3-6-9- وضع بناها و محوطه‌های تاریخی، با استفاده از اطلاعات و ضوابط حفاظت سازمان‌های مربوط
3-6-10- موقعیت، گنجایش، کیفیت مراکز و شبکه‌های تأسیسات شهری (آب، فاضلاب، برق، تلفن، گاز و غیره)، سرانه‌ها و کمبودها، محدودیت‌ها و امکانات گسترش آنها
3-6-11- وضع کیفی و کمی تجهیزات شهری (کشتارگاه، غسالخانه، گورستان، دفع زباله، آتش‌نشانی و غیره)، کمبودها و مشکلات موجود در این زمینه
3-6-12- وضع شبکه‌بندی خیابان‌ها و معابر پیاده، از لحاظ سیستم شبکه‌بندی و مشخصات معابر و تقاطع‌ها (طول، عرض، شیب، نوع پوشش و غیره)
3-6-13- مسائل مربوط به عبور و مرور عمومی و خصوصی در شهر (سیستم ارتباطی، حجم، کیفیت، نحوه کنترل، مشکلات مربوط به نقاط و گره‌های رفت و آمد، تعداد وسایط نقلیه عمومی و خصوصی، تعداد تصادفات، حجم عبور و مرور در مسیرها و نقاط بحرانی و غیره)

4- تجزیه و تحلیل و استنتاج از بررسی‌ها

طبقه‌بندی، تجزیه و تحلیل، جمع‌بندی و نتیجه‌گیری از مطالعات، آمار و اطلاعات به دست آمده و بررسی‌های انجام شده درباره وضع موجود منطقه، شهر و حوزه نفوذ آن (موضوع مطالعات بندهای 1 و 2 و 3) به منظور دستیابی به نتایج زیر:

4-1- نتایج مربوط به حوزه نفوذ شهر

4-1-1- پیش‌بینی چگونگی عملکردهای اصلی اقتصادی در حوزه نفوذ شهر، تحولات کلی آن در آینده
4-1-2- چگونگی توزیع جمعیت در حوزه نفوذ شهر و احتمالات رشد و تحولات آن در آینده
4-1-3- برآورد کمبودهای اساسی در وضع موجود در زمینه تأسیسات زیربنایی (راه، آب آشامیدنی، برق و پست)، خدمات رفاهی (آموزشی، درمانی، بهداشتی و سایر نیازهای ضروری بسته به هدف و احتیاجات محلی) و سایر تجهیزات موثر در روند رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی حوزه نفوذ
4-1-4- پیش‌بینی امکانات تأمین منابع مالی، چگونگی مشارکت اهالی و نهادهای محلی، برای برآوردن نیازهای عمرانی حوزه نفوذ شهر
4-1-5- ارائه کلیات چارچوب پیشنهادی برای توسعه و عمران حوزه نفوذ شهر

4-2- نتایج مربوط به شهر

4-2-1- تعیین عملکرد و نقش غالب اقتصادی شهر در وضع موجود
4-2-2- پیش‌بینی نقش و روند توسعه اقتصادی شهر در آینده
4-2-3- پیش‌بینی احتمالات رشد و تحولات جمعیت شهر در آینده
4-2-4- ارزیابی امکانات رشد کالبدی و توسعه شهر، تعیین جهات، حدود منطقی و مراحل مختلف توسعه شهر در آینده
4-2-5- پیش‌بینی امکانات مالی و فنی شهرداری در آینده و امکانات افزایش درآمدها و تأمین اعتبارات عمرانی، توسط سایر سازمان‌های موثر در عمران شهر
4-2-6- برآورد کمبودها (کمی و کیفی) و نیازهای عمرانی شهر در زمینه مسکن، تأسیسات زیربنایی (شبکه عبور و مرور و حمل‌ونقل، آب، برق، فاضلاب، دفع آب‌های سطحی، تلفن، گاز و غیره)، خدمات رفاهی (آموزشی، بهداشتی و درمانی، فرهنگی، مذهبی، ورزشی، فضای سبز و غیره) و سایر کارکردهای اصلی شهر (تجاری، اداری و غیره)، و امکانات رفع نیازهای مزبور در آینده
4-2-7- تعیین معیارها و ضوابطی که باید در طرح‌ریزی کالبدی شهر مورد توجه قرار گیرد
4-2-8- جمع‌بندی، تنظیم و مقایسه راه‌حل‌های به دست آمده برای رشد و توسعه شهر، و انتخاب بهترین راه‌حل و الگوی پیشنهادی، به منظور تبادل نظر با سازمان‌های مسئول (دفتر فنی استانداری، اداره کل مسکن و شهرسازی، شهرداری، جهاد سازندگی و سایر سازمان‌هایی که در رابطه با برنامه‌های عمران شهر قرار می‌گیرند) و نهادهای محلی (شورای شهر، شوراهای محلی و معتمدین محل)، برای تأیید و احتمالاً تعدیل الگوی نهایی توسعه شهر

تهیه الگوی نهایی: تدوین نتیجه نهایی تجزیه و تحلیل‌ها در بخش‌های مختلف مطالعات انجام شده، جمع‌بندی و مشخص ساختن آثار آنها بر رشد کالبدی شهر در آینده و جمع‌بندی نظرات سازمان‌های ذی‌ربط به نحوی که بتواند مبنای تهیه طرح در مراحل بعدی قرار گیرد. همراه با کلیه نقشه‌ها گزارش‌های مربوط، جدول‌ها و نمودارهای لازم در مورد هر قسمت از مطالعات و تجزیه و تحلیل‌های انجام شده و ارائه آنها برای تصویب نهایی

تبصره: نقشه‌های عمومی شهری، موضوع مطالعات بندهای فوق به مقیاس 1:2000 یا 1:2500 (و در مواردی که بنا به دلایلی ضرورت داشته باشد، با نظر کارفرما، به مقیاس کوچکتر)، نقشه‌های حوزه نفوذ با مقیاس 1:20000 (و در مواردی که بنا به دلایلی ضرورت داشته باشد، با نظر کارفرما به مقیاس کوچکتر) و سایر نقشه‌ها، بسته به مورد، با مقیاس‌های مناسب دیگر تهیه و ارائه خواهد شد.

5- تهیه طرح‌ها و برنامه‌های عمرانی شهر و حوزه نفوذ آن

5-1- تهیه طرح و برنامه‌های مربوط به حوزه نفوذ شهر

5-1-1- راه‌حل‌ها و پیشنهادهای مناسب برای حل مسائل و مشکلات حاد موجود در زمینه توسعه اقتصادی – اجتماعی و نیازهای فوری عمرانی حوزه نفوذ (تأسیسات زیربنایی، خدمات رفاهی و غیره)
5-1-2- پیشنهادهای عملی برای بالا بردن سطح رشد و توسعه اقتصادی – اجتماعی و اقدامات عمرانی موردنیاز حوزه نفوذ، به منظور توسعه و عمران شهر و ایجاد تعادل در توسعه شهر و مراکز جمعیتی واقع در حوزه نفوذ آن با در نظر گرفتن امکانات بالقوه و بالفعل منطقه و سازمان‌های اجرایی مربوط
5-1-3- طرح میان‌مدت توسعه و عمران حوزه نفوذ چگونگی استقرار تأسیسات زیربنایی (راه، آب آشامیدنی، برق و پست)، توزیع خدمات رفاهی (آموزشی، درمانی، بهداشتی و سایر نیازهای ضروری بسته به هدف و احتیاجات محلی)
5-1-4- پیش‌بینی کلی اعتبارات لازم برای اجرای طرح و پیشنهادهای ارائه شده، با در نظر گرفتن حدود اعتبارات و امکانات سازمان‌های اجرایی مربوط
5-1-5- اولویت‌ها و چگونگی اجرای پیشنهادهای ارائه شده

5-2- تهیه طرح توسعه و عمران شهر (طرح توسعه کالبدی شهر)

5-2-1- نقشه نوع استفاده از اراضی شهر
5-2-2- نقشه مراحل مختلف توسعه آتی
5-2-3- نقشه عمومی تراکم مناطق و محلات مختلف شهر
5-2-4- نقشه محدوده‌های پیشنهادی شامل حریم شهر (حوزه استحفاظی)، محدوده قانونی و محدوده خدماتی شهرداری
5-2-5- نقشه شبکه ارتباطی شهر (خیابان‌های موجود و پیشنهادی)
5-2-6- نقشه درجه‌بندی و عرض خیابان‌ها
5-2-7- نقشه مرحله‌بندی اجرای پروژه خیابان‌ها و سایر پروژه‌های مربوط به شهرداری
5-2-8- نقشه شیب خیابان‌ها و نحوه دفع آب‌های روزمینی در شهر
5-2-9- نقشه‌های مربوط به تفکیک وظایف شهرداری و سایر سازمان‌های مسئول در عمران شهر
5-2-10- کلیات ضوابط و مقررات ساختمانی و شهرسازی در شهر و مناطق خاص شهری
5-2-11- پیش‌بینی نیازهای آتی شهر در زمینه تدسیسات شهری (از قبیل آب، فاضلاب، برق و تلفن) با توجه به مطالعات سازمان‌های مسئول، تعیین اولویت‌ها و امکانات تأمین آنها در دوره‌های برنامه‌ریزی موردنظر
5-2-12- پیش‌بینی نحوه ایجاد توسعه و تجهیزات شهری (کشتارگاه، غسالخانه، گورستان، سیستم دفع زباله، آتش‌نشانی و غیره)
5-2-13- ارائه پیشنهادها و توصیه‌های کلی، در زمینه چگونگی استفاده از استعدادها و امکانات رشد و توسعه اقتصادی شهر، به منظور تکمیل و تحقق هرچه بیشتر پیش‌بینی‌های طرح توسعه و عمران شهر
5-2-14- گزارش توجیهی، جداول، نمودارهای مربوط به طرح‌ها و نقشه‌های فوق به تفکیک وضع موجود و پیشنهادی

5-3- تهیه برنامه‌های توسعه و عمران شهر

5-3-1- برنامه عمرانی میان‌مدت شهر، شامل کلیه کارهای عمرانی که طبق طرح توسعه و عمرنا شهر باید به وسیله شهرداری، سازمان‌های دولتی و سایر بخش‌ها در شهر مرحله اجرا درآید
5-3-2- برنامه عمرانی کوتاه‌مدت (5ساله شهرداری)، باتوجه به مفاد قانون نوسازی و عمران شهری یا قوانین جایگزین آن
5-3-3- برنامه عمرانی کوتاه‌مدت (5ساله) تفکیک شده، مربوط به سایر سازمان‌های موثر در عمران شهر، مانند آموزش و پرورش، بهداری و غیره
5-3-4- گزارش‌های توجیهی، نمودارها، جدول‌های مروبط به زمانبندی برنامه‌ها، اولویت‌ها، پیش‌بینی اعتبارات و تقسیم آنها در بخش‌ها و دوره‌های اجرایی و همچنین سازمان و نیروی انسانی موردنیاز، برای اجرای طرح‌ها و برنامه